پرندگان

پَرَنده یا مُرغ به جانوران مهره‌داری گفته می‌شود .که بدنی پوشیده از پر دارند، خونگرم اند، بال دارند. بر روی دوپا راه می‌روند و تخم می‌گذارند. بیشتر پرندگان توانایی پرواز دارند. تا کنون حدود ۱۰٬۰۰۰ گونه پرنده در سراسر جهان شناسایی شده و پیشبینی می‌شود. که به همین تعداد گونه‌های شناسایی نشده از پرندگان نیز بر روی زمین وجود داشته باشد.

بیشتر پرنده ها برای پرواز سازش یافته‌اند. شکل آن‌ها چنان است که مقاومت هوا را در هنگام پرواز کم می‌کند. افزون بر این، پرنده ها پروازی نسبت به جثه‌ای که دارند سبک اند. سبکی آن‌ها تا حدی به جهت آن است که بیشتر استخوان‌های آن‌ها توخالی است. علاوه بر این، کیسه‌های هوادار کوچک در همه جای بدن خود دارند. کیسه‌های هوادار مانند بالن‌های کوچک کار می‌کنند. پرهای بال و دم پرندگان کمک خوبی برای پرواز آن‌ها است. ماهیچه‌های نیرومند بال‌ها نیز در پرواز به آن‌ها یاری می‌کند. پرنده ها مانند پستانداران خونگرم بوده و بدن آن‌ها حتی از بدن انسان گرم‌تر است. بدن برخی از پرندگان دمای در حدود ۴۵ درجه دارد.

همهٔ گونه‌های پرندگان تخم می‌گذارند

بیشتر پرنده ها برای تخم‌های خود لانه می‌سازند. تخم پرندگان چند روزی باید گرم نگاه داشته شود .تا جوجه در آن تشکیل شود. بیشتر پرنده ها با خوابیدن روی تخم، آن را گرم نگه می‌دارند. در بسیاری از پرنده ها پدر و مادر به نوبت روی تخم‌ها می‌خوابند. در بعضی دیگر تنها مادر روی تخم می‌خوابد و فقط برای تهیه خوراک لانه را ترک می‌کند. در سرزمین‌های گرم چند نوع از پرندگان تخم‌های خود را در آفتاب قرار می‌دهند تا جوجه‌ها به عمل آیند. بعضی از جوجه‌ها پس از خروج از تخم برهنه‌اند. مانند جوجه سینه‌سرخ و گنجشک. این جوجه‌ها ناتوان نیز هستند. بعضی دیگر از کُرک پوشیده‌اند. مانند جوجه‌های مرغ و اردک و می‌توانند به محض خروج از تخم راه رفته و به‌طور مستقل تغذیه کنند.

غذای پرندگان گوناگون متفاوت است

گاه از روی منقار آن‌ها می‌توان نوع تغذیه آن‌ها را حدس زد. منقار برخی پرندگان کوتاه و مخروطی است و برای شکافتن دانه مناسب است. پرندگان شکاری، منقاری تیز و خمیده داشته که برای دریدن طعمه مناسب است. مگس‌مرغ منقار دراز و باریکی دارد که برای مکیدن شهد گل‌ها مناسب است. منقار پلیکان بسیار بزرگ است و سبد خوبی برای جا دادن ماهی‌ها. هیچ پرنده‌ای از هر نوع که باشد .دندان ندارد و غذا را در سنگدان خود آسیا می‌کند.

پرندگان برای انسان سود بسیار دارند. حشرات زیان‌آور، موش، دانه‌های گیاهان هرز، و جانوران مرده را می‌خورند. بخشی از غذای ما از پرندگان است. کبوتر نامه‌بر در دوران‌های تاریخی برای فرستادن پیام به کار می‌رفت. مرغ ماهیخوار ممکن است برای کمک به ماهیگیران آموخته شود. باز، نیز ممکن است برای کمک به شکارچیان آموخته شود.

پرندگان آوازخوان و طوطی‌سانان بیشتر به عنوان حیوان خانگی کاربرد دارند. کاربرد دیگر پرندگان در تهیهٔ کود مرغی است. پرنده ها در فرهنگ، مذهب، شعر و موسیقی انسان‌ها وارد گشته‌اند و به زندگی ما پیوند خورده‌اند. در نتیجهٔ رفتارهای انسان‌ها از سدهٔ ۱۷ میلادی به این سو ۱۲۰ تا ۱۳۰ گونه از پرنده‌ها منقرض شده‌اند و صدها گونه هم پیش از سدهٔ ۱۷ از دست رفته بودند. امروزه با وجود آنکه تلاش‌هایی در زمینهٔ نگهداری و حمایت از پرندگان صورت گرفته با این حال ۱٬۲۰۰ گونه از آن‌ها همچنان رو به انقراض‌اند.